Tromboangiïtis obliterans (
ziekte van
Buerger, Buerger's disease) is een zeldzame (10-20 per 1000.000)
vorm van ischemie door distale vaat-afsluitingen, meestal aan de tenen, soms
aan de vingers, veroorzaakt door roken. De symptomen zijn pijn, ischemische
ulcera, necrose, en gangreen van tenen en vingers, vaak leidend tot amputaties.
Het komt vooral voor bij jongemannen die
roken en
de ernst is gerelateerd aan de duur en de hoeveelheid van het nicotine gebruik.
Het komt ongeveer 3 keer zo vaak voor bij mannen dan bij vrouwen, hoewel dit
aan het veranderen is doordat meer vrouwen zijn gaan roken. De incidentie is
dalende omdat het roken afneemt. De ziekte dankt de naam aan L. Buerger die
het in 1908 beschreef bij rokende Joodse mannen in New York. In het klassieke
geval kunnen op een arteriografie
spiraalvormige arteriën
(corkscrew vessels) zichtbaar zijn. De oorzaak is niet bekend.
![Ziekte van Buerger, tromboangiitis obliterans (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Ziekte van Buerger, tromboangiitis obliterans](../../../afbeeldingen/tromboangiitis-obliterans-Buerger-1z.jpg) |
![Ziekte van Buerger, tromboangiitis obliterans (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Ziekte van Buerger, tromboangiitis obliterans](../../../afbeeldingen/tromboangiitis-obliterans-Buerger-2z.jpg) |
ziekte
van Buerger |
ziekte
van Buerger |
Klinisch beeld:Wondjes, ulcera, gangreen, soms
Raynaud fenomeen, koude tenen, koude vingers, infectie, sepsis, oppervlakkige
(verspringende)
tromboflebitis, paresthesieën
(doof gevoel, tintelingen), afwezige perifere pulsaties, soms wat oedeem. Het
beeld kan moeilijk af te grenzen zijn van andere vormen van distale vaatafsluitingen
bij rokende mannen, waarbij allerlei risicofactoren zoals roken, hypertensie,
diabetes, hypercholesterolemie, obesitas, gebrek aan lichaamsbeweging bijdragen
aan het ontstaan van atherosclerotische plaques. Typisch voor Buerger is dat
er (vrijwel) geen atherosclerotisch plaques zijn maar wel afsluiting van distale
arteriën, vaak korte segmenten, met vorming van collateralen die de typische
kurkentrekker vorm kunnen hebben.
Er worden ingewikkelde score systemen
gebruikt om de diagnose te stellen, maar de 4 kernsymptomen zijn:
- ischemische
ulcera aan de tenen
- jong (< 45 jaar)
- roker
- arteriografische
afwijkingen
Tevens moeten voor de diagnose enkele andere oorzaken worden
uitgesloten zoals diabetes, hypercoagulabiliteit, autoimmuunziekten, embolieën.
DD:Diabetes,
atherosclerose,
arterieel vaatlijden nno,
cholesterol- of andere embolieën,
anti-fosfolipiden syndroom
en andere vormen van
hypercoagulabiliteit,
outlet-syndromen (compressie),
reflexdystrofie,
vrieswonden,
jicht,
Raynaud fenomeen,
cryoglobulinemie,
auto-immuunziekten (
sclerodermie,
SLE),
vasculitis (
Takayasu
Arteritis,
polyarteritis nodosa).
Diagnostiek:Vaatonderzoek (enkelpolsindex, arteriële
Duplex, teendrukmetingen en/of transcutane zuurstofmetingen, MRI-vaten of angiografie).
Algemeen screenend lab (lever- en nierfunctie, glucose, CRP, urine op eiwit)
en voor de DD met auto-immuunziekten en hypercoagulabiliteit specifiek bloedonderzoek
(ANA, doortesten op anticentromeren en anti Scl-70, RF, C4, trombofiliepakket
inclusief anti-fosfolipiden).
Therapie:De belangrijkste
stap is het onmiddelijk stoppen met roken. Ook nicotinepleisters en meeroken
met anderen zijn schadelijk. Als het niet lukt om te stoppen met roken is er
geen kans op genezing. Zelfs 1 of enkele sigaretten zijn al schadelijk. Verder
is het moeizaam, omdat er meestal geen vaatchirurgische interventies mogelijk
zijn (grote vaten zijn goed) resteren alleen symptomatische behandelingen met
vaatverwijders (m.n. calciumantagonisten), trombocytenaggregatieremmers, prostaglandinen,
hyperbare zuurstof, sympathectomie. Necrotische tenen moeten worden geamputeerd
(vaatchirurg). Vermijd trauma, geen onnodige ingrepen aan tenen of nagels doen,
infecties bestrijden (antibiotica), pijn bestrijden (NSAID's), voeten warm houden.
Referenties
1. |
Buerger L. Thrombo-angiitis obliterans: a
study of the vascular lesions leading to presenile spontaneous gangrene.
Am J Med Sci 1908;136:567-580. |
2. |
Espinoza LR. Buerger's disease: thromboangiitis
obliterans 100 years after the initial description. Am J Med Sci
2009;337(4):285-286. |
3. |
Isner JM, Baumgartner I, Rauh G, Schainfeld
R, Blair R, Manor O, et al. Treatment of thromboangiitis obliterans
(Buerger's disease) by intramuscular gene transfer of vascular endothelial
growth factor: preliminary clinical results. J Vasc Surg 1998;28(6):964-973. |
4. |
Fiessinger JN, Schafer M. Trial of iloprost
versus aspirin treatment for critical limb ischaemia of thromboangiitis
obliterans. The TAO Study. Lancet 1990;335(8689):555-557. |
5. |
Olin JW. Thromboangiitis obliterans (Buerger's
disease). N Engl J Med 2000;343(12):864-869. |
Auteur(s):dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam
UMC.