Trichomoniasis is een seksueel overdraagbare aandoening veroorzaakt door Trichomonas vaginalis. Dit is een eencellig organisme behorende tot de protozoa. Het is ongeveer 20 μm groot en kan zich voortbewegen d.m.v. van undulerende gedeelten van de celwand en 5 flagella (zweepstaarten). De parasiet veroorzaakt een vaginitis of cervicitis met een riekende vaginale afscheiding, soms schuimig of groenig en/of een urethritis. Het is wereldwijd de meest voorkomende SOA, in Nederland staat het op plaats 7 tot 10 in de SOA top tien. Het is eenvoudig te behandelen met antibiotica (2 g metronidazol eenmalig).




Video bewegende Trichomonas vaginalis in fluor


Achtergrond informatie over Trichomonas:
De parasiet infecteert het vaginale en/of vulvaire epitheel en minder frequent de cervix en urethra bij de vrouw en de urethra bij de man. Soms ook de klieren van Bartholin en Skene, de blaas en de eileiders (zelden), en bij de man de prostaat en de epididymis. Na besmetting bindt de parasiet zich aan het slijmvlies van urethra of vagina en leeft van haemolyse en fagocytose van bacteriën. Na binding aan het vagina-epitheel kan een ontstekingsreactie ontstaan met veel granulocyten. Dit veroorzaakt het typische groengele aspect van de afscheiding. Vermenigvuldiging vindt plaats door deling van de parasiet.

Besmetting:
Een vaginale infectie met Trichomonas wordt meestal opgelopen via een onbeschermd seksueel contact. Daarom wordt Trichomonas tot de seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA) gerekend. Zowel vrouwen als mannen kunnen Trichomonas bij zich dragen zonder klachten en zonder het te weten en zo anderen besmetten via contact met slijmvlies, afscheiding, voorvocht, of sperma. In theorie kan de Trichomonas parasiet ook via niet-seksueel contact worden overgebracht, want het organisme is in staat het een tijdje te overleven in urine, vochtige handdoeken en in water, zelfs in zwembaden en op WC-brillen. In de praktijk wordt Trichomonas toch het meest via seksueel contact overgebracht. De kans dat een vrouw het oploopt van een besmette man is hoog (circa 80% na een eenmalig contact). De incubatietijd is 3-28 dagen. Vrouwen blijven na een infectie maanden tot jaren besmettelijk, mannen circa 5 weken.

Klachten van Trichomonas bij de vrouw:
Vrouwen kunnen door trichomoniasis last krijgen van een ontstoken vagina en een onaangename, vies ruikende afscheiding, die groenig van kleur kan zijn en soms schuimt. De schaamlippen en de binnenkant van de vagina kunnen rood en geïrriteerd zijn. Plassen kan pijnlijk zijn. Infectie met Trichomonas vaginalis vergemakkelijkt de overdracht van HIV. Er zijn aanwijzingen dat infectie tijdens de zwangerschap incidenteel kan leiden tot prematuur breken van de vliezen, prematuriteit en dysmaturiteit.

Klachten van Trichomonas bij de man:
Bij mannen kan de infectie in enkele gevallen leiden tot urethritis met een geïrriteerdheid van de introïtus van de urethra of mucopurulente afscheiding uit de urethra. Prostatitis, balanoposthitis, epididymitis en infertiliteit zijn beschreven als zeldzame complicaties van de infectie.

Lichamelijk onderzoek:
- onwelriekende en veranderde afscheiding
- vaginale irritatie
- geelgroene, licht schuimende fluor
- colpitis macularis (hemorragieën en ulcera op de cervix, aardbeien aspect of frambozen aspect)



Diagnostiek:
- microscopisch onderzoek van het directe fysiologisch zoutpreparaat (lage sensitiviteit), of:
- kweek, of:
- PCR (NAAT) van cervix of urethra-uitstrijk op Trichomonas vaginalis, of een sneltest (antigeentest).
- bepalen van de pH: kenmerkend is een pH van meer dan 4.5.
- KOH-test (aminetest): na toevoeging van een druppel KOH 10% aan fluor ontstaat een vieze visgeur.

DD: Zie onder fluor vaginalis. De belangrijkste andere oorzaken voor fluor zijn bacteriële vaginosis, veroorzaakt door overgroei van Gardnerella vaginalis, en Candida vulvovaginitis. Bij Candida is de pH verlaagd (< 4.5), bij Trichomonas maar ook bij bacteriële vaginose is de pH verhoogd (> 4.5). Ook bij bacteriële vaginose is de amine test positief.

Therapie:
Iedereen waarbij in een direct preparaat of anderszins Trichomonas vaginalis wordt aangetroffen moet worden behandeld met een éénmalige dosis van 2 g metronidazol. Metronidazol niet met alcohol combineren. Resistentie is zeldzaam. Ook de partner(s) van de voorgaande 4 weken waarschuwen en direct meebehandelen onfhankelijk van klachten, zomogelijk na diagnostiek. Tijdens de behandeling geen onbeschermde sex tot 1 week na het afronden van de behandeling, om herbesmetting te voorkomen.
R/ metronidazol 2 g eenmalig (4 tabletten van 500 mg tegelijk innemen).
Bij misselijkheid is een alternatief schema lager doseren en langer doorgaan:
R/ metronidazol 2 dd 250 mg gedurende 10 dagen (evt. eerste dag 2 dd 500 mg).
Metronidazol innemen met melk, geen alcohol gebruiken. Bij onvoldoende effect:
R/ metronidazol 4 dd 500 mg gedurende 3 weken oraal, plus 3 dd Flagyl (metronidazol) ovula à 500 mg.
Een alternatieve behandeling voor hardnekkige gevallen is Lactacid 4 weken of gedurende een week 2 dd 20 ml betadine jodium oplossing 10% in water inbrengen en 10 minuten laten inwerken.

Bij zwangerschap:
In eerste trimester liever nog geen metronidazol geven. Na 3 maanden kan 2 g metronidazol oraal gegeven worden. In de eerste 3 maanden nog niet behandelen, of lokaal behandelen met:
R/ Canesten Gyno 1 (clotrimazol) crème voor vaginaal gebruik (100 mg/g; 5 g + applicator), 1 dd 100 mg intravaginaal ged. 6 dagen ('s avonds inbrengen).
R/ Flagyl (metronidazol) ovula à 500 mg, elke avond, 10 dagen lang (alleen op indicatie, ook kans op passeren placenta).

Bij borstvoeding: na innemen van metronidazol geen borstvoeding geven gedurende 24 uur.

Bij menginfectie Trichomonas + Gardnerella:
R/ metronidazol 2 dd 500 mg gedurende 7 dagen.


Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.