De
Tzanck test is een direct preparaat, voor het microscopisch aantonen van
multinucleaire
reuscellen als teken van virale infectie, meestal
herpes simplex of
herpes
zoster, soms cytomegalovirus. De Tzanck reuscellen hebben in het
Diff-Quick preparaat een lichtblauw (basofiel) cytoplasma en een homogene
donkerblauwe of paarse kern (hyperchromatisch, sterk aankleurend), en zijn
zeer groot, veel groter dan een granulocyt. Het zijn geen macrofagen of
Langhanse reuscellen, het zijn conglomeraten van grote epitheliale cellen
(keratinocyten). Er kunnen in het preparaat ook losse van deze grote
hyperchromatische epitheelcellen liggen, maar diagnostisch is het vinden van
een klompje waarbij het cytoplasma samengesmolten is en de kernen tegen
elkaar aanliggen. Losliggende grote afgeronde epitheelcellen (Tzanck cells)
kunnen ook worden gezien bij pemphigus vulgaris. Bij pemphigus vulgaris is
acantholyse (het verloren gaan van de intercellulaire verbindingen tussen de
keratinocyten uit het stratum spinolusm) het mechanisme achter het ontstaan
van de losse afgeronde epitheelcellen. Ook bij
staphyloccal scalded skin syndrome kunnen acantholytische cellen worden
gezien.
Schraap met een mesje materiaal van de bodem van de
vesikels/ulcera en strijk dit uit op een objectglas. Laten drogen, niet
verhitten (vernietigt celmorfologie). Het preparaat moet goed droog zijn,
anders spoelt het bij het kleuren van het glas. Kleuren met Gram,
methyleenblauw of
Diff-Quick kleuring en zoeken naar multinucleaire reuscellen
(diagnostisch voor herpes simplex of zoster). In ervaren handen is de
sensitiviteit (84.7%) en de specificiteit (100%) van de test heel goed. Er
kan alleen geen onderscheid worden gemaakt tussen welk herpesvirus het is
(herpes simplex of herpes zoster), dus als dat belangrijk is zal er toch
materiaal voor een kweek of virus PCR moeten worden ingezonden.
![Tzanck test met multinucleate giant cells (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Tzanck test met multinucleate giant cells](../../../afbeeldingen/soa/Tzanck-test-3z.jpg) |
![Tzanck test met multinucleate giant cells (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Tzanck test met multinucleate giant cells](../../../afbeeldingen/soa/Tzanck-test-4z.jpg) |
![Tzanck test met multinucleate giant cells (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Tzanck test met multinucleate giant cells](../../../afbeeldingen/soa/Tzanck-test-5z.jpg) |
Tzanck
test |
Tzanck
test |
Tzanck
test |
![Tzanck test met multinucleate giant cells (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Tzanck test met multinucleate giant cells](../../../afbeeldingen/soa/Tzanck-test-6z.jpg) |
![Tzanck test met multinucleate giant cells (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Tzanck test met multinucleate giant cells](../../../afbeeldingen/soa/Tzanck-test-7z.jpg) |
![Tzanck test met multinucleate giant cells (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Tzanck test met multinucleate giant cells](../../../afbeeldingen/soa/Tzanck-test-8z.jpg) |
Tzanck
test |
Tzanck
test |
Tzanck
test |
Referenties
1. |
Oranje AP, Folkers E, Choufoer-Habova J,
Duivenvoorden JN. Diagnostic value of Tzanck smear in herpetic and
non-herpetic vesicular and bullous skin disorders in pediatric
practice. Acta Derm Venereol 1986;66(2):127-133. |
2. |
Durdu M, Baba M, Seçkin D. The value of
Tzanck smear test in diagnosis of erosive, vesicular, bullous, and
pustular skin lesions. J Am Acad Dermatol 2008;59(6):958-964. |
Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, AMC, Amsterdam.