Diverse infectieuze en parasitaire aandoeningen kunnen vanuit een primaire infectie ulcera veroorzaken. Bijvoorbeeld herpes simplex, syfilis, streptoccen; leishmaniasis, diepe mycosen. Daarnaast kunnen diverse micro-organismen een bestaand ulcus secundair infecteren en problemen veroorzaken (secundaire wondinfectie). Zie voor de DD van ulcera ook onder differentiële diagnose van het ulcus cruris.

Primaire infectie
Sommige micro-organismen (bacteriën, virussen, schimmels) kunnen rechtstreeks weefselnecrose gevolgd door ulceratie veroorzaken. Berucht is de ß-hemolytische streptokok (Streptococcus pyogenes, groep A). Deze bacterie veroorzaakt een scala aan klinische beelden, variërend van erysipelas, ecthyma (uitgeponste diepe ulcera), ernstige cellulitis, tot fasciitis necroticans, sepsis en multi-organ failure. Snelle behandeling met hoge doses antibiotica zijn nodig, met aandacht voor eventuele menginfecties met Staphylococcus aureus en anaërobe bacteriën.

Secundaire wondinfectie
Alle chronische wonden raken secundair gecontamineerd met bacteriën (soms zelfs met schimmels, of maden), maar in de meeste gevallen, uitgezonderd een aantal micro-organismen die in onderstaande tabel genoemd worden, zijn deze contaminaties niet schadelijk voor de wondgenezing en behoeven niet met antibiotica behandeld te worden. Wondkweken worden meestal routinematig afgenomen, maar geven niet altijd een betrouwbaar beeld van de bacteriële flora in een wond. Meestal worden alleen de oppervlakkig levende bacteriën gekweekt, en ontbreekt informatie over in de diepte aanwezige (anaërobe) flora. Het besluit om antibiotica voor te schrijven moet worden gebaseerd op de combinatie van kweekuitslagen en klinische criteria, zoals tekenen van wondinfectie (koorts, roodheid, warmte). Zie ook onder geïnfecteerde ulcera.

Osteomyelitis
Bij osteomyelitis, een bekende complicatie van neuropathische ulcera, moet men proberen om zo representatief mogelijke kweken af te nemen, bij voorkeur uit het bot zelf of van de diepste weefsellagen tijdens een necrotomie. De behandeling bestaat uit excisie van het dode en/of geïnfecteerde weefsel en bot, langdurig (minstens 6 weken) systemische antibiotica in hoge dosering (bij voorkeur intraveneus). Het stellen van de diagnose osteomyelitis op alleen een röntgenfoto kan moeilijk zijn. De diagnostiek is de laatste jaren verbeterd door de introductie van gelabelde leukocyten scans, en, vooral, MRI (magnetic resonance imaging)

HIV en AIDS
AIDS (acquired immune deficiency syndrome) veroorzaakt door HIV-infectie heeft een aantal ulcererende ziekten geherintroduceerd waarvan men dacht dat ze niet meer voorkwamen, zoals tertiaire lues, en ulcererende tuberculose. Verder kunnen bij AIDS atypische grote ulcera voorkomen veroorzaakt door herpes simplex of cytomegalovirus. Ook bacillaire angiomatosis, veroorzaakt door Bartonella henselae of Bartonella quintana, histoplasmose en andere diepe mycosen horen in de differentiële diagnose van ulceraties bij HIV en bij andere vormen van immuundeficiëntie.

Tropische infecties
Het toegenomen wereldwijde reisgedrag, inclusief bezoek aan de tropen, heeft veroorzaakt dat we ook in ons land geconfronteerd kunnen worden met een aantal tropische ulcererende infecties, vooral Leishmaniasis, maar ook atypische mycobacteriën, ulcus tropicum, en diepe mycosen.








Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.