Aquagene urticaria is een zeldzame vorm van fysische
urticaria waarbij 1-3 mm grote jeukende papeltjes op een erythemateuze ondergrond
ontstaan 10-30 minuten na contact met water, ongeacht de temperatuur daarvan.
Vooral op het bovenlichaam, en de armen. Het gaat vanzelf weer over na 30-60
minuten. Sommige case-reports rapporteren dat het folliculair is, andere niet.
Het kan ook worden uitgelokt door zweet, tranen en zeewater. Sommigen reageren
alleen op zeewater en niet op kraanwater, of omgekeerd. Het komt iets vaker
bij vrouwen voor en begint meestal pas in de puberteit. Soms komt het familiaal
voor. Het kan voorkomen samen met andere vormen van urticaria, o.a. cholinergische
urticaria, waar het overigens klinisch zeer sterk op lijkt. Benauwdheid als
begeleidend verschijnsel is beschreven.
![Aquagene urticaria (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Aquagene urticaria](../../../afbeeldingen/aquagene-urticaria-1z.jpg) |
![Aquagene urticaria (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Aquagene urticaria](../../../afbeeldingen/aquagene-urticaria-2z.jpg) |
![Aquagene urticaria (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Aquagene urticaria](../../../afbeeldingen/aquagene-urticaria-3z.jpg) |
aquagene
urticaria |
aquagene
urticaria |
aquagene
urticaria |
Het mechanisme is onbekend. IgE lijkt een rol te spelen, de reactie
is te voorkomen of te dempen met antihistaminica. Maar er zijn ook gevallen
bekend waarbij IgE geen rol lijkt te spelen. Hypothesen zijn dat water in contact
met talg een stof vormt die mestceldegranulatie veroorzaakt. Of de aanwezigheid
van een wateroplosbaar antigeen in de epidermis. Of dat mestcellen spontaan
degranuleren bij hydratie van de huid.
Als er geen urticaria of andere
huidafwijkingen gezien worden maar er is wel jeuk na contact met water, dan
kan het gaan om
aquagene jeuk. Dit kan geassocieerd
zijn met polycythemia vera (zie onder
pruritus aquagenica).
Diagnostiek:De diagnose
wordt gesteld op het klinisch beeld. Er kan een provocatie proef worden uitgevoerd:
breng een groot gaaskompres of een handdoek gedrenkt in water van 35 °C aan
op de borst en observeer gedurende 20-30 minuten. Het moet worden onderscheiden
van koude urticaria en van warmte urticaria (urticaria cholinergica), en van
urticaria factitia (door afdrogen met handdoek). Eventueel aanvullend provoceren
met koude (ijsblokjes test) en warmte (warme kleding in warme kamer).
Labonderzoek:
Hb, leuko's, diff, BSE, eventueel totaal IgE.
Therapie:
Kort douchen.
R/ niet sederende
antihistaminica
(cetirizine, levocetirizine, loratadine, desloratadine).
R/ desloratadine
smelt tablet (orodispergeerbare tablet) à 5 of 2.5 mg een kwartier voor het
douchen.
R/ sederende (anticholinerge) antihistaminica zoals clemastine (Tavegil),
dimetindeen (Fenistil), hydroxyzine.
R/ UVB of PUVA therapie.
R/ lotions
of crèmes aanbrengen voor het douchen die een beschermlaagje van vaseline of
siliconen (dimethicon) achterlaten op de huid. Een case report beschrijft succes
van Aveeno Intense Relief Repair Cream (Johnson & Johnson). Het is alleen
niet praktisch om voor het douchen een crème of zalf aan te brengen.
R/
Xolair (omalizumab).
Referenties
1. |
Shelley WB, Rawnsley HM. Aquagenic urticaria:
contact sensitivity reaction to water. JAMA 1964;189:895-898. |
2. |
Zuberbier T, Aberer W, Asero R, et al. The
EAACI/GA2LEN/EDF/ WAO Guideline for the definition, classification,
diagnosis, and management of urticaria: the 2013 revision and update.
Allergy 2014;69(7):868-887. |
3. |
Rothbaum R, McGee JS. Aquagenic urticaria:
diagnostic and management challenges. J Asthma Allergy 2016;29:209-213. |
4. |
McGee JS, Kirkorian AY, Pappert AS, Milgraum
SS. An adolescent boy with urticaria to water: review of current
treatments for aquagenic urticaria. Pediatr Dermatol 2014;31(1):116-117. |
5. |
Parker RK, Crowe MJ, Guin JD. Aquagenic urticaria.
Cutis 1992;50(4):283-284. |
6. |
Martínez-Escribano JA, Quecedo E, De la Cuadra
J, Frías J, Sánchez- Pedreño P, Aliaga A. Treatment of aquagenic
urticaria with PUVA and astemizole. J Am Acad Dermatol 1997;36(1):118-119. |
7. |
Baptist AP, Baldwin JL. Aquagenic urticaria
with extracutaneous manifestations. Allergy Asthma Proc 2005;26(3):217-220. |
8. |
Muinelo A, Pérez O, Vila L. Aquagenic Urticaria:
Report of a Case in an Adolescent Girl. J Investig Allergol Clin
Immunol 2016;26(5):326-327. |
Auteur(s):dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam
UMC.