Vaccinia virus is een virus behorende tot de groep
pokkenvirusen. Het is nauw verwant aan het koeienpokken virus (
cowpox
virus) en aan het
variola virus, de
veroorzaker van
pokken (smallpox). Het vaccinia virus
is gebruikt om te vaccineren tegen pokken. Pokken (variola) is in de vorige
eeuw uitgeroeid, de laatste infectie was in 1977. Het was een zeer ernstige
en vaak dodelijk aflopende virale infectie. De Engelse wetenschapper Edward
Jenner heeft het pokken vaccin ontwikkeld, uitgaande van het koepokkenvirus
(
cowpox). De latijnse naam van
het cowpox virus was
Variolae vaccinae, het virus dat gebruikt is voor
het vaccin was daar een doorgekweekte variant van en werd vaccinia genoemd.
De term vaccinatie is afgeleid van het virus, niet andersom.
Bij vaccinatie
met vaccinia konden milde infectieverschijnselen ontstaan, zoals een
gegeneraliseerde vaccinia infectie. Meestal geeft dit een
milde rash (
roseola vaccinia) en koorts. Het virus
kan zich verspreiden via krasjes en bij ernstig atopisch eczeem (
eczema
vaccinatum). Soms ontstaan heftige lokale reacties op de vaccinatie
plaats (
vaccinia gangrenosum, vaccinia necrosum).
Een zeldzame complicatie is
post-vaccinial encephalitis.
Bij patiënten met een verlaagde afweer kan Vaccinia een ernstige infectie veroorzaken,
ook met dodelijke afloop. Het virus kan zich bij slechte afweer progressief
uitbreiden over het lichaam (
vaccinia progressiva).
Hierbij ontstaan eerst grote blazen, die zich aan de randen uitbreiden, en centraal
necrose achterlaten. Dit kan fataal aflopen.
![Vaccinia (klik op foto voor vergroting) [bron: Illinois Department of Public Health - Wikimedia - Creative Commoms License 1.0 - Public Domain Image] Vaccinia](../../../afbeeldingen/vaccinia-1z.jpg) |
vaccina
generalisata |
Foto: Illinois Department of Public Health - Wikimedia (Creative Commoms
License
1.0
- Public Domain Image).
Vaccinia is nu niet meer opgenomen in het vaccinatieprogramma, omdat
het pokkenvirus is uitgeroeid. Er worden nog wel variola stammen bewaard in
Rusland en de VS voor wetenschappelijke doeleinden en waarschijnlijk voor biologische
oorlogsvoering.
Therapie:R/ Aldara (imiquimod) op
de vaccinatie plaats.
R/ tecovirimat (TPOXX), 40-120 kg: 2 dd 600 mg oraal
gedurende 14 dagen; > 120 kg: 3 dd 600 mg gedurende 14 dagen. Intraveneus:
35-120 kg: 2 dd 200 mg gedurende 14 dagen; >120 kg: 2 dd 300 mg i.v. gedurende
14 dagen.
R/ brincidofovir (Tembrexa) 200 mg oraal op dag 1 en 8. Bij gewicht <
48 kg is dosering 4 mg/kg op dag 1 en 8.
R/ Vaccinia Immunoglobuline intraveneus
(VIG-IV) 6.000-24.000 IU/kg).
R/ cidofovir (Vistide) 5 mg/kg 1 x per week
gedurende 2 weken. Niet meer geregistreerd in Nederland vanwege bijwerkingen.

Debridement,
chirurgisch verwijderen van geïnfecteerd weefsel.
Auteur(s):

dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.