Verruca plantaris (zie ook verruca vulgaris) zijn verruceuze, bloemkoolachtige tumoren, veroorzaakt door infectie met humaan papilloma virus (HPV). Wratten zijn besmettelijk, ze worden overgebracht door contact met iemand die wratten heeft. De gewone wrat (verruca vulgaris) zit meestal op de vingers of handen, of op de voetzool, en wordt vaak al op jonge leeftijd opgelopen. De wratten op de voetzool (verruca plantaris) worden waarschijnlijk opgelopen via geïnfecteerde huidschilfers en stukjes wrat door op blote voeten rondlopen in gemeenschappelijke ruimtes (kleedkamers, doucheruimten, zwembaden, gymnastieklokalen, spreekkamers).

Wratten gaan meestal vanzelf weer over na enkele maanden tot jaren. Voetwratten (verruca plantaris) en wratten onder de nagel kunnen heel hardnekkig zijn, en zijn ook moeilijk te behandelen. Patiënten met een afweerstoornis (HIV, immunosuppressiva, congenitale immuundeficiënties) zijn extra bevattelijk. Zij kunnen uitgebreide therapieresistente verrucae oplopen.

Andere varianten van HPV geïnduceerde wratten zijn verruca plana, verruca filliformis, condylomata acuminata, en de Buschke-Lowenstein tumor.

voetwratten (verruca plantaris)	voetwratten (verruca plantaris)	voetwratten (verruca plantaris)

DD:
Likdoorn (clavus), congenitale focale palmoplantaire keratosen, benigne en maligne tumoren van de voetzool, verruceus carcinoom.

Therapie:
De meest effectieve behandelingen zijn aanstippen met salicylzuurpreparaten en bevriezen met vloeibare stikstof. In beide gevallen is het belangrijk om de overliggende dikke hoornlaag goed te verwijderen (schrapen met een mesje), anders wordt het diepe gedeelte van de wrat niet goed bereikt. Solitaire wratten reageren goed op 2-4 wekelijks aanstippen met vloeibare stikstof, mits diep genoeg gevroren wordt. Het nadeel van vriezen is de pijn. Ook de andere methoden veroorzaken echter pijn. In zeer hardnekkige gevallen valt electrocoagulatie onder lokale of algehele anesthesie te overwegen; bij ouderen eventueel radiotherapie.

R/ collodium ad verrucas FNA (salicylzuurcollodium 20% FNA). Dagelijks alleen op wrat aanbrengen, dagelijks wegschuren.
R/ Duofilm (handelspreparaat, hecht goed aan de wrat)
R/ ditranolsalicylzuurcollodium FNA (3% ditranol + 25% salicylzuur in collodium elasticum). 1-2 dd onder pleister aanbrengen.
R/ acidum salicylicum 40% in vaseline, omgevende huid afplakken met pleister, dagelijks verweekte gedeelten verwijderen met nagelvijl.
R/ salicylzuur-melkzuur collodium (acidum lactiferum 16.7%, acidum salicylicum 16.7% in collodium met ricinusolie) in 15 cc flacon met applicator.
R/ salicylzuur 10%, DMSO 8% in Efudix crème, 3 dd aanstippen.
R/ Combineren van meerdere producten in een rotatieschema, bijvoorbeeld dag 1 20% salicylzuur, dag 2 ditranolsalicylzuurcollodium FNA, en dag 3 Efudix (5-fluoro-uracil) creme. Tussendoor blijven vijlen, schuren, schaven, snijden en afplakken.

R/ formaldehyde oplossing (36%) 4 g, Efudix crème ad 20 g. 2 dd met handschoenen aanbrengen. Vanwege het vermeend carcinogeen en sensibiliserend effect van formaldehyde zullen sommige apothekers weigeren dit te bereiden.
R/ bleomycine 1 U/ml intralesionaal. Niet bij zwangeren of tijdens lactatie. Geleverd in koel te bewaren ampullen met 15 U, dit oplossen in 15 ml 0.9% NaCl of in lidocaïne 1% oplossing met of zonder adrenaline, de eindsterkte is dan 1 U/ml in lidocaïne. Methode: zeer oppervlakkig inspuiten (luerlok, veiligheidsbril), of druppel op de wrat aanbrengen (eventueel rondom afplakken met Duoderm) en vloeistof met veel dunne naaldprikken in de wrat brengen. Een dunne naald is nodig, soms wordt hiervoor een (dubbele) vaccinatienaald gebruikt. Na injectie afdekken met pleister of tweede Duodermplak, dit 2 dagen laten zitten. Zonodig eens per 3-6 weken herhalen. Per wrat circa 0.1-0.3 ml inspuiten, maximaal 2 ml per sessie.
R/ Duct tape (stevige kleefpleister, een begrip in de VS, verkrijgbaar bij het tankstation of bouwmarkt (o.a. Karwei) of online via www.duct-tape.com). Uit een studie uit 2002 bij circa 60 patiënten zou blijken dat dit effectiever is dan cryotherapie (genezing binnen 4 weken bij 22 van de 26 patiënten). Net iets groter dan de wrat op maat knippen, en 6 dagen laten zitten. Dan verwijderen, weken in water, en de hoornlaag zoveel mogelijk van de wrat afschuren met een schuursponsje of puimsteen. De aansluitende nacht niet afdekken, de volgende ochtend opnieuw duct tape aanbrengen voor 6 dagen. In Nederland is deze studie echter herhaald in 2006, en de conclusie was dat het afplakken met duct tape niet effectief is. In 2007 is nog een studie verschenen met als conclusie dat Duct tape helemaal niet werkt.

Bevriezen (cryotherapie). Richt met de Cryac, pulsgewijs, op het midden van de verruca. Of met de wattenstok, stip alleen het centrum van de wrat aan. Vandaar uit moet er een vriesfront ontstaan dat zich uitbreidt tot aan de basis van de wrat. Ga daarna nog door totdat er een witte ijsrand van 1 mm zichtbaar is rond de basis. Alleen als men dit randje ijs ziet ontstaan kan men er van uitgaan dat zich een ijsbal heeft gevormd die groot genoeg is om ook het diepere deel van de wrat mee te nemen. De bedoeling is dat er een blaar ontstaat waarbij de wrat in het blaardak achterblijft. Voor het goed bevriezen van voetwratten eerst al het eelt verwijderen met een mesje.
Electrocoagulatie. Verdoven rondom. Eventueel eerst curetteren of debulken met de elektrische lis, daarna met een klein bolletje de bodem dichtbranden. De hitte inactiveert het wrattenvirus, dit geeft een voordeel t.o.v. cryotherapie. Nadelen zijn de pijn van het verdoven, de napijn van de wonden, en de kans op littekenvorming. Er zijn studies die levende viruspartikels hebben aangetroffen in elektrocoagulatiedampen. Overdracht van verruca via deze weg naar artsen en verpleegkundigen is echter nog nooit beschreven. Electrocoagulatie is een van de meest effectieve behandelingen, maar laat wel diepe littekens achter.

verruca na cryotherapie	elektrocoagulatie

elektrocoagulatie	elektrocoagulatie

Voor voorbeelden van elektrocagulatie van wratten zie:
- elektrocagulatie van wratten 1
- elektrocagulatie van wratten 2
- elektrocagulatie van wratten 3

CO2-laser, pulsed dye laser.
Ook nog genoemd wordt PDT (fotodynamische therapie), matig effect.





Referenties

1.	Focht DR 3rd, Spicer C, Fairchok MP. The efficacy of duct tape vs cryotherapy in the treatment of verruca vulgaris (the common wart). Arch Pediatr Adolesc Med 2002;156:971-974.

Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, AMC, Amsterdam.